‘Dahi’ anlamındaki de ve da bağlacı cümle içinde hangi durumlarda ayrı yazılıyor? Bu durum birçok kişinin kafasını karıştırmaya devam ediyor. Sosyal medya, özellikle Twitter kullanımı yaygınlaştıkça bu konuda beklenmedik düzeyde bir sorun yaşandığına tanık olduk. Bu karışıklığı ortadan kaldırmak için kolay bir formül var.
De ve da bağlacı cümle içinde hangi durumlarda ayrı hangi durumlarda birleşik yazdığını siz de karıştırıyorsanız bu yazıyı okuduktan sonra karıştırmayacaksın. İşte size ‘de’ ve ‘da’yı hatasız kullanmanın yolu.
Sağlamasını yapın!
Ayrı yazılan de ve da bağlacı cümleden çıkarılırsa cümlenin temel anlamı bozulmaz. Bunun için ‘de’yi veya ‘da’yı cümleden çıkarıp, cümleyi tekrar okuyun. Cümle anlamsız hale gelmiyorsa, ayrı yazılır.
Örnek: Ayşe de kitap okuyor → Ayşe kitap okuyor.
Oysa bitişik yazılan ‘de’ ve ‘da’yı çıkarıp okursanız, anlamın bozulduğunu göreceksiniz.
Örnek: Masada üç kitap var → Masa üç kitap var.
‘De’ ve ‘da’ neden ayrı yazılır?
Yanıt çok net: Çünkü, ayrı yazılan de ve da bağlacı birer sözcüktür. Tıpkı ‘sen’, ‘ben’, ‘yaz’, ‘oku’ ve diğer sözcükler gibi. Evet, isim veya fiil veya zarf değil, bağlaç; ama sözcük. ‘Dahi’ anlamına gelir. Herhangi bir sözcüğü diğer sözcüklerle olur olmaz bitişik yazmak yanlış kullanım olduğu gibi, ‘de’ ve ‘da’yı da olur olmaz bitişik yazmak yanlıştır. Üstelik birçok durumda daha vahim bir yanlıştır, çünkü bitişik yazılan durum eki ‘-de’ ve ‘-da’ ile karıştığında tamamen farklı bir anlam ortaya çıkar.
‘De’ ve ‘da’ların ayrı veya bitişik olması ne fark eder?
Aşağıda ‘da’nın ayrı ve bitişik yazıldığı iki cümlenin anlamını karşılaştırıp farkın önemine siz karar verin:
Örnekler
Sizin mağaza da satıldı. (Burada satılan şey mağaza.)
Sizin mağazada satıldı. (Burada satılan şey mağaza değil, satışın yapıldığı yer mağaza.)
Başka bir sağlama yöntemi
‘De’ ve ‘da’nın ayrı mı, bitişik mi olduğunu anlamanın diğer kolay yolu şu: Cümlede ‘de’ ve ‘da’ yerine ‘dahi’ sözcüğünü kullanın. Anlam bozuluyorsa ‘dahi’ anlamında değildir, ayrı yazılmaz.
Örnekler
Bende bilet var → Ben dahi bilet var!
Ben de yaparım → Ben dahi yaparım.
Birkaç ilave ipucu:
Eylemlerden (fiilden) sonra gelen ‘de’ ayrı yazılır. Örnek: Şimdi gel de inanma!
Ayrı yazılan ‘de’ ve ‘da’ hiçbir zaman ‘te’ ve ‘ta’ biçiminde yazılmaz. Yanlışa örnek: Gidip te gelmemek var.
Veya anlamına gelen ‘ya da’ içindeki ‘da’ ayrı yazılır: ya da.
‘De’ ve ‘da’ bağlacını kendisinden önceki sözcükten kesme ile ayırmak yanlıştır. Yanlışa örnek: Ayşe’de geldi.
Artık ‘de’ ve ‘da’ konusunda hata yapmamanın yolunu biliyorsunuz. Deneyin, kısa sürede kolaylaşacağını göreceksiniz.
Yorumlar 0